Pháp phục – Y Phục – Ý nghĩa về màu sắc

màu sắc của áo cà sa – pháp y do Phật chế định đó là hoại sắc, không phải chính sắc (xanh, vàng, đỏ, trắng và đen). Về hoại sắc, đa phần các bộ Luật tán đồng quan điểm hoại sắc gồm các màu pha như: màu xanh dương đậm (xanh hoặc đen), màu bùn (nâu hoặc đen) và màu mộc lan (đỏ hoặc đen). Ngoài ra, còn có quan niệm cho rằng hoại sắc là hoà lẫn cả năm màu chính để thành một màu khác (Phạm Võng Kinh Bồ Tát Giới Bản Sớ). Đến thời Phật giáo bộ phái thì có năm bộ phái màu sắc y phục khác nhau như: xanh (Hoá điạ bộ), vàng (Đại chúng bộ), đỏ (Pháp tạng bộ), đen (Thuyết nhất thiết hữu bộ), và mộc lan (Am quang bộ) (Đại Tỷ Kheo Tam Thiên Oai Nghi, q.Hạ). Theo quan điểm Bách Nhất Yết Ma, q.9: “Phàm là cà sa, phải nhuộm cho hoại sắc: hoặc xanh (màu rỉ đồng), hoặc thâm (màu bùn), hoặc vàng nghệ (màu đất nung)”, đây là ba màu cà sa như pháp. Đa phần Tăng sĩ Phật giáo An độ mặc y màu vàng nghệ hoặc nâu đỏ. Phật giáo Trung Quốc thời Hán-Nguỵ, pháp y màu đỏ, về sau thêm màu đen, xanh và vàng thẫm.

Phật giáo Việt Nam

Phật giáo Việt Nam do đặc điểm dung hội nhiều hệ phái Phật giáo như: Bắc tông (chiếm đa số), Nam tông, Khất sĩ, Hoa tông… nên màu sắc y phục của Tăng Ni rất đa dạng, có nhiều khác biệt. Màu pháp phục (y và áo hậu) của chư Tăng Ni Bắc tông là màu vàng, riêng Ni giới thì áo hậu màu lam (có nơi màu nâu). Màu y vàng biểu trưng cho năng lực chánh niệm làm nền tảng để thành tựu định tuệ. Màu vàng còn là màu của tuệ giác, tượng trưng cho sự siêu việt thế gian, buông bỏ, xả ly, không chấp thủ và thành tựu giải thoát.

Ngoài ba y, chư Tăng Ni Bắc tông còn có thường phục là bộ đồ ngắn (vạt hò), áo dài (áo nhật bình, áo tràng). Sở dĩ gọi thường phục nhằm phân biệt với pháp phục (chỉ mặc trong lúc hành lễ). Thường phục này gồm hai màu chủ đạo là màu nâu sồng và màu lam.
Màu nâu sồng (đen+đỏ hoặc vàng+đỏ sẫm) là màu tối, màu của đất, không đẹp tượng trưng cho sự giản dị, chân chất, bền bỉ, trầm mặc có khả năng kham nhẫn, chịu thương chịu khó. Mặt khác, màu nâu sồng còn biểu trưng cho sự thanh đạm nhưng đầy hùng lực của đời sống phạm hạnh, ly tục. Chư Tăng Ni và Phật tử miền Bắc hầu hết trang phục là màu nâu sồng này.

Màu lam (khói) cũng là màu thường phục của Tăng Ni đồng thời là màu lễ phục của Phật tử (áo tràng, áo đoàn Gia đình Phật tử). Màu lam là màu hoà hợp không rực rỡ cũng không quá u trầm. Màu lam tượng trưng cho tinh thần bình đẳng, hòa đồng, tinh tấn và nhẫn nhục của người con Phật. Đặc điểm của màu lam là dễ dơ nhưng khó thấy, giống như tâm chúng sanh bao hàm nhiễm ô và thanh tịnh. Tịnh hay nhiễm cũng đều xuất phát từ nơi tâm. Nếu để cho phiền não, nhiễm ô dấy khởi thì che khuất phần thanh tịnh, sáng suốt và ngược lại nếu xa lìa phiền não, tham ái thì chân tâm, Phật tánh ngày càng hiển lộ. Vì thế, khoác lên mình màu áo lam để nhắc nhở người con Phật nỗ lực tu tập, thực hành Chánh pháp.

Đối với chư Tăng Ni đắp y theo truyền thống, màu vàng tươi hay vàng sẫm thuộc hệ phái Khất sỹ. Chư Tăng Nam tông đắp y theo truyền thống và thường có màu nâu đỏ, đỏ sẫm hay vàng sẫm. Vị “Ni” đắp y màu trắng là tu nữ thuộc Phật giáo Nam tông, tuy có hình thức xuất gia nhưng thực chất những vị này chỉ là cư sỹ (bạch y) thọ tám hoặc mười giới để tu tập.
Trường hợp chư Tăng mặc thường phục toàn màu vàng là những vị cao đức hoặc thiền sinh thuộc các thiền viện. Riêng những Phật tử mặc áo tràng màu đen thuộc các đạo tràng Phật giáo Hoa tông, chủ yếu là cộng đồng Phật tử người Việt gốc Hoa tại Chợ Lớn, TPHCM.

Tuy màu sắc y phục có sự khác nhau do đặc điểm hệ phái, tông phái nhưng tất cả các hệ phái đều tu tập theo lời Phật dạy và hòa hợp, bình đẳng trong Giáo pháp của Như lai.